Rodzaje pełnomocnictw w sprawach cywilnych

art. 97 – domniemanie umocowania

  • dotyczy osoby czynnej (pracownik) w lokalu przedsiębiorstwa  przeznaczonym do obsługiwania publiczności – domniemany pełnomocnik umocowany do dokonania czynności pr., które zazwyczaj są dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa (klientami), np. sekretarka, pracownik
  • domniemanie wzruszalne – można je obalić w postępowaniu sądowym; gdy nie jest obalone (jest ważne) to może stanowić podstawę formułowania roszczeń

3 rodzaje pełnomocnictwa:

  1. ogólne – obejmuje umocowanie do dokonywania zwykłego zarządu (przeciętnego zarządzania majątkiem)

art. 99§2 – pod rygorem nieważności powinno być udzielane na piśmie

  1. rodzajowe – umocowanie do podpisanie pełnomocnictwadokonywania czynn. pr. określonego rodzaju
  2. do poszczególnej czynności – umocowanie tylko do jednej wskazanej czynn. pr.

Pełnomocnictwo może być udzielane w każdej formie – też ustnie.

art. 99 – czasem pełnomocnictwo do dokonania czynności pr. musi być udzielone w szczególnej formie, takiej samej jaka jest wymagana do ważności tej czynn. pr.

Pełnomocnikiem może być:

  • osoba fizyczna
  • osoba prawna
  • jednostka organizacyjna, która ma chociażby zdolność do czynności pr.

Nie może być podmiot który w ogóle nie ma zdolności di czynn. pr. – musi mieć przynajmniej ją ograniczoną.

art. 101 – pełnomocnictwo może być odwołane w każdym czasie, chyba że ustawodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

Pełnomocnictwo może wygasnąć:

  • w razie śmierci mocodawcy lub pełnomocnika (chyba, że zastrzeżono, że nie wygasa z chwilą śmierci art. 101§2)
  • w przypadku utraty przez pełnomocnika zdolności do czynn. pr.

art. 103 – umowy rzekomego pełnomocnika

rzekomy pełnomocnik [falsus prokurator] – osoba, która zawiera umowę jako pełnomocnik, chociaż nie ma umocowania lub przekracza zakres pełnomocnictwa

  • ważność takiej umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę w imieniu której umowa została zawarta
  • do czasu potwierdzenia umowa taka jest czynnością pr. kulejącą [negotium claudicans]
  • §2 druga strona może wyznaczyć termin (osobie, w której imieniu umowa została zawarta) do kiedy ma być potwierdzona umowa – po upływie wyznaczonego terminu druga strona staje się wolna
  • §3 skutki niepotwierdzeni umowy: rzekomy pełnomocnik zobowiązany jest do zwrotu tego co otrzymał oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę niewiedzą o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu

Art.104 – czynność jednostronna rzekomego pełnomocnika – gdy jest dokonana bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Gdy osoba, której zostało złożone oświadczenie woli w cudzym imieniu, zgodziła się na działanie bez umocowania, stosuje się odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania np. zrzeczenie się własności rzeczy ruchomej.

art.105 – pierwotnie umocowany → wygaśnięcie umocowania

Czynność dokonana po wygaśnięciu umocowania jest ważna, gdy została dokonana w jego granicach, chyba że druga strona o wygaśnięciu wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć, np. adwokat = pełnomocnik, umiera mocodawca, a on o tym nie wie i dokonuje czynności prawnej – czynność ta jest ważna.

art.106 – substytucja – pełnomocnictwo udzielone przez pełnomocnika innym osobą; jest to dalsze pełnomocnictwo, ale tylko wtedy, gdy wynika to z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego, będącego podstawą pełnomocnictwa. Każdy z substytutów może działać samodzielnie, o ile ich zakres umocowania jest taki sam. adwokat łódź ranking

art.108 – dokonywania czynności prawnych z samym sobą.

  • Zakaz czynności prawnych dokonywanych z samym sobą
  • Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej której dokonuje w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy

art.102 – w razie wygaśnięcia umocowania pełnomocnik musi zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Pełnomocnik może żądać poświadczonego odpisu tego dokumentu.

Orzecznictwo

I ACa 475/14 - Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

Domniemanie z art. 97 k.c. zostało zastrzeżone na korzyść klientów działających w zaufaniu do profesjonalnego zorganizowania aktywności przedsiębiorstwa. Ochrony tej klient może zostać pozbawiony jedynie w razie ustalenia, że przy zawieraniu umowy wiedział o tym, iż zawiera ją z osobą nie umocowaną do takich działań, albo gdyby okoliczności wykluczały wszelką wątpliwość co do umocowania (braku umocowania) tej osoby do zawierania umów ze skutkiem dla przedsiębiorstwa. Co więcej, kontrahent nie ma w normalnym toku rzeczy obowiązku ustalania, czy określona osoba jest uprawniona do zawierania umów. Ryzyko negatywnych skutków w tej mierze może obciążać wyłącznie przedsiębiorstwo.

II CSK 59/16 - Wyrok Sądu Najwyższego

Pełnomocnik, zgodnie z istotą pełnomocnictwa, tj. stosunku prawnego opartego na zaufaniu, powinien działać zgodnie z domniemaną wolą mocodawcy, a w każdym razie nie powinien podejmować czynności sprzecznych z rzeczywistą lub domniemaną jego wolą, chociażby formalnie mieściły się one w zakresie udzielonego pełnomocnictwa. Takie działanie pełnomocnika może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie wystarcza to jeszcze, rzecz jasna, do uznania zdziałanej przez takiego pełnomocnika czynności za nieważną w świetle art. 58 § 2 k.c., skoro, zgodnie z art. 95 § 2 k.c., czynność pełnomocnika dokonana w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. Uznanie za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego czynności zdziałanej przez pełnomocnika z osobą trzecią jest możliwe, jeśli osoba ta wiedziała lub przy dołożeniu należytej staranności mogła się dowiedzieć o zawieraniu z nią przez pełnomocnika czynności sprzecznych z wolą mocodawcy.